10 listopada 2018r. w Gliwicach miała swoją premierę nowa formuła Biesiady Piwnej. Innowacyjna propozycja stanowi początek cyklicznego wydarzenia, które łączy wiekowe górnicze tradycje z nowoczesnym przemysłem. Po raz pierwszy organizatorzy wyszli poza dotychczasowe ramy, pokazując szeroki kontekst górnictwa oraz zapraszając do współpracy również firmy spoza górniczej branży.

Etisoft Packaging System razem z kreatywnym zespołem przedstawicielek studia fiorissimo oraz Samorządu Studenckiego Politechniki Śląskiej stworzył  Górnictwo i Przemysł. Klimatyczne fotografie przedstawiały historię górniczych miast i rozwijającego się na przestrzeni stuleci przemysłu. Brama wejściowa symbolizowała szeroką gamę wydobywanych minerałów. Kompozycje kwiatowe w połączeniu z węglem uzasadniały znaczenie górniczych barw (czerń- ciemności podziemia, zieleń- tęsknota za otaczającą przyrodą). Wprowadzenie dodatkowej kolorystyki- złota, srebra, miedzi i bieli ukazywało kopalnie w szerokim kontekście, także ich znaczenia dla różnorodnych gałęzi przemysłu. Jednocześnie stanowiły one doskonałe tło dla tradycji organizowanej według Prawa Piwnego.

Jaka jest geneza karczm piwnych?

Odpowiedzi na to pytanie należy szukać w słowackim mieście- Banskiej Stiavnicy. Jest to najstarsze górnicze miasto, gdzie od roku 1605 datowane jest zorganizowane, górnicze szkolnictwo. Jednak największym przełomem było założenie w 1762r. przez cesarzową Marię Teresę Akademii Górniczej. W tym właśnie miejscu miał miejsce rozwój oryginalnych studenckich tradycji wzorowany na starodawnych tradycjach górniczych. Na uwagę zasługuje fakt, że w ich tworzeniu brały udział różne grupy narodowościowe. A ich realizacja odbywała się z początkiem każdego roku akademickiego, kiedy witano nowych studentów pierwszego roku. Miało to miejsce podczas Sachtagu, co oznacza:

[z języka niemieckiego] „shach tag”- Dzień Kopalni, Dzień Górnika.

Święto to miało swój ustalony porządek, a poprzedzone było pochodem z zapalonymi górniczymi kagankami w akompaniamencie górniczego hymnu.

Przeniesienie w 1919r. Akademii Górniczej na Węgry do Sopranu było równoznaczne z zanikiem górniczych tradycji na Słowacji. Dopiero w 1952r. zorganizowany został 1-wszy odnowiony Sachtag. Miało to miejsce na Wydziale Górnictwa Wyższej Szkoły Technicznej w Koszycach. Z początkiem lat 60-tych XX wieku wydarzenie to zaczęto wprowadzać również w szkołach zawodowych. Z biegiem lat zaczęło się rozpowszechniać poza ośrodki akademickie i szkolne. Nastąpiło to po założeniu- 19.11.1992r. Banskostiavnicko-hodrusskiego Stowarzyszenia Górników w Banskiej Stiavnicy. Jego celem było zachowanie, utrzymanie i rozpowszechnianie starodawnych górniczych tradycji. Bazując na doświadczeniu słowackiego Stowarzyszenia zaczęły powstawać kolejne, w wielu innych ośrodkach górniczych.

Akty normatywne

W celu przestrzegania ustalonego porządku i właściwego przebiegu karczmy piwnej Walna Gromada Stowarzyszenia Górniczego, na terytorium Słowacji, uchwaliła pierwszy odrębny przepis- ustawę Nr 1/2001 Dz.U. z dn. 1 września 2001r. o utrzymaniu porządku i uroczystego nastroju w karczmie piwnej. Po 5 latach, w 2006r. Prawo piwne zostało wydane w języku węgierskim. W kolejnych latach ukazało się w tłumaczeniu słowacko-polskim.

Polskie tradycje górnicze

Na przestrzeni stuleci wykształciła się tradycja męskiego biesiadowania zwanego karczma piwną. Górnicy pijąc piwo i wspólnie śpiewając tworzyli swoista wspólnotę. W trakcie biesiady opowiadano liczne anegdoty i dykteryjki. Urządzano męskie zabawy, konkursy i zakłady. Zazwyczaj zabawę kończył ostatni konkurs, jakim był pojedynek piwny. Propagowanie tradycji łączących najodleglejsze dzieje ze współczesnością zawdzięczamy studentom Akademii Górniczej w Krakowie, której uroczystego otwarcia dokonał w roku 1919 Naczelnik Państwa – marszałek Piłsudski.

Krótki rys historyczny

Od najdawniejszych czasów ówczesne kopalnictwo było dobrze zorganizowaną społecznością, rządzącą się własnymi prawami. Na mocy królewskiego regale tworzono spółki, korporacje, zrzeszenia czy gwarectwa. Ich udziałowcami byli ówcześni magnaci, szlachta, duchowieństwo, bogate mieszczaństwo, jak również sami kopacze. Coroczne dzielenie zysków lub pokrywanie strat  (proporcjonalnie do wniesionych udziałów czyli kuksów) odbywało się w okolicach Św. Barbary. Ze względu na ograniczone możliwości jednorazowego pomieszczenia tak dużej ilości osób przez dawne gminy czy osady gwareckie powyższych obrachunków dokonywano w prowadzonych przez Żydów karczmach. Piwo, jako napój tani i powszechny zastępowało posiłek. Stąd ma swój historyczny początek: „Górnicza Karczma Piwna”.

Po zakończonym obrachunku następowało biesiadowanie w „prześwietnej gwareckiej kompanii” i „ sposobnej pieśni”, w atmosferze doskonałej zabawy z humorem i dowcipem. Gwarkami nazywano osoby, które na dorocznym spotkaniu współwłaścicieli szybików czy kopalń mieli prawo głosu (gwaru). Ponieważ byli oni płci obojga zabawa obejmowała również tańce.

Podziękowania

Niezmiernie cieszymy się, że mogliśmy współtworzyć wydarzenie, które na śląsku ma szczególne znaczenie. A wprowadzona koncepcja połączenia górnictwa z przemysłem zyskała aprobatę i będzie kontynuowana w kolejnych latach. W tym miejscu szczególne podziękowania należą się przedstawicielom władz uczelni.

• Prorektorowi ds. Studenckich i Kształcenia dr hab. inż. Tomasz TRAWIŃSKI
• Dziekanowi Wydziału: dr hab. inż. Franciszek PLEWA, prof. zw. w Pol. Śl.
• Prodziekanom: Prodziekanowi ds. Współpracy z Otoczeniem Społeczno-Gospodarczym, Dr hab. inż. Krzysztof FILIPOWICZ
• Prodziekanowi ds. Nauki i Rozwoju, Dr hab. inż. Marek POZZI, prof. nzw. w Pol. Śl.
• Prodziekanowi ds. Studiów Niestacjonarnych, Dr hab. inż. Małgorzata LABUS
• Prodziekanowi ds. Studenckich i Kształcenia, Dr inż. Sergiusz BORON,

Źródło:

„PIVNY ZAKON Historia Sachtagu- Karczmy piwnej z okazji Dzień Górnika, organizowanej według Prawa piwnego” Józef Fudali.